Ukoliko se prihvati stav da postoji solidarna odgovornost vlasnika vučnog i priključnog vozila za štetu pričinjenu trećim licima upotrebom tog skupa vozila ili da se u svakom pojedinačnom slučaju utvrđuje odgovornost vučnog, odnosno priključnog vozila koji čine funkcionalno povezani skup vozila, za štetu pričinjenu trećim licima upotrebom tog skupa vozila, onda se isto mora definisati Uslovima osiguranja
Piše: Bratislav Grbić, direktor Sektora procene i likvidacije šteta, Triglav osiguranje a.d.o. Beograd
Sve evropske zemlje uvele su obavezno osiguranje od odgovornosti vlasnika i korisnika motornih vozila za štetu pričinjenu trećim licima upotrebom vozila u saobraćaju, a zakonodavac posebno uređuje koje sve vrste vozila potpadaju pod ovu obavezu. U većini zemalja, obaveznom osiguranju od auto-odgovornosti podležu samo ona vozila koja podležu obavezi registracije i moraju imati saobraćajnu dozvolu, što, osim motornih vozila, podrazumeva i priključna vozila – prikolice i poluprikolice.
Sa stanovišta rizika, priključna vozila mogu pričiniti štetu dok su u pokretu u funkcionalnoj povezanosti s vučnim vozilima ili samostalno, dok miruju. U ovom drugom slučaju, ako se ponekad i dogodi štetni događaj, najčešće se odnosi na samostalnu upotrebu/držanje priključnog vozila, pa je taj deo rizika neznatan i mali.
Sa stanovišta odgovornosti korisnika, s obzirom na to da se funkcionalni spoj vučnog i priključnog vozila smatra skupom vozila koji u saobraćaju na putu učestvuju kao celina kojom upravlja vozač vučnog vozila, isti ostaje odgovoran zbog upravljanja i upotrebe skupa vozila i u situacijama kada priključno vozilo, povezano s vučnim vozilom, nije pravilno obezbeđeno ili je neispravno i ne funkcioniše bezbedno. Sa stanovišta odgovornosti vlasnika vozila, slučaj se može zakomplikovati ukoliko se skup sastoji od delova koji su u različitom vlasništvu ili su osigurani od odgovornosti kod različitih osiguravača.
Sa stanovišta polise po kojoj se isplaćuje naknada štete, u zavisnosti od zakonskih odredbi, uslova osiguranja ili sudske prakse u različitim evropskim zemljama, praksa ide od potpune naknade po polisi vučnog vozila, preko solidarne odgovornosti (50%) do utvrđivanja odgovornosti od slučaja do slučaja, uzimajući u obzir specifične radnje vučnog, odnosno priključnog vozila.
Kako bi sprečili moguće nedoumice i sporove, domaći osiguravači su, kroz Uslove za obavezno osiguranje vlasnika motornih vozila od odgovornosti za štetu pričinjenu trećim licima, regulisali da se pod odgovornošću vlasnika motornog vozila podrazumeva i odgovornost vlasnika motornog vozila koje vuče priključno vozilo, za štetu koju prouzrokuje vučeno priključno vozilo – dok je spojeno s motornim vozilom koje ga vuče i nakon što se odvoji od tog vozila, te dejstvuje u funkcionalnoj zavisnosti s njim, nezavisno od toga ko upravlja motornim vozilom koje vuče priključno. Za štete koje prouzrokuje priključno vozilo koje deluje samostalno, odnosno koje nije u funkcionalnoj zavisnosti s vučnim vozilom primenjuje se ugovor o osiguranju odgovornosti vlasnika priključnog vozila. Ovde je prihvaćeno pravilo da sporedna stvar sledi sudbinu glavne stvari.
U skladu s tim je i premija osiguranja priključnih vozila daleko niža od premija osiguranja svih ostalih kategorija vozila i kreće se u vrednosti od 1.000 do 2.000 dinara (u zavisnosti od nosivosti u tonama).
Usled različite zakonske regulative i sudske prakse u zemljama Evrope, nakon isplate po štetama nastalim u inostranstvu, domaći osiguravači su počeli da međusobno ispostavljaju regresne zahteve ili po polisama vučnog ili po polisama priključnog vozila, pokušavajući da preslikaju ocenu odgovornosti iz zemlje nastanka saobraćajnog udesa. U pitanju je međusobni odnos osiguravača u situaciji kada su različiti osiguravači vučnog i priključnog vozila koji čine skup vozila. Pri tome se, npr. u Nemačkoj, praksa kretala od solidarne odgovornosti (50%) bez obzira na stvarne okolnosti nesreće, do utvrđivanja odgovornosti svakog pojedinačnog dela skupa vozila (vučnog, odnosno priključnog vozila). U Italiji se od solidarne odgovornosti prešlo na isključivu odgovornost vučnog vozila. U Hrvatskoj je Zakonom o obaveznom osiguranju u saobraćaju definisano da za štetu pričinjenu trećim licima solidarno odgovaraju vlasnici oba vozila, mada se u praksi utvrđuje odgovornost vučnog, odnosno priključnog vozila koji čine skup vozila.
Uzimajući u obzir da su ovakvi regresni zahtevi osiguravača vučnog vozila prema osiguravaču priključnog vozila koje čine jedan skup vozila (i obrnuto) u suprotnosti sa odredbama Uslova osiguranja, o većini je odlučivao sud, gde smo opet dobili različite presude, a sve u zavisnosti od ocene odgovornosti i uticaja koje su imali delovi skupa vozila (vučno ili priključno vozilo) na nastanak i visinu štete.
Ukoliko se prihvati stav da postoji solidarna odgovornost vlasnika vučnog i priključnog vozila za štetu pričinjenu trećim licima upotrebom tog skupa vozila ili da se u svakom pojedinačnom slučaju utvrđuje odgovornost vučnog, odnosno priključnog vozila koji čine funkcionalno povezani skup vozila, za štetu pričinjenu trećim licima upotrebom tog skupa vozila, onda se isto mora definisati Uslovima osiguranja. Pri tome se mora voditi računa da odgovornost priključnog vozila, u slučaju vučenja od strane vučnog vozila nikada ne može biti isključiva, jer je najčešće posledica vučenja i kretanja od strane vučnog vozila, kao i postupaka i odgovornosti vozača vučnog vozila.
Osiguravači odgovaraju u granicama zaključenog ugovora o osiguranju čiji su sastavni deo uslovi osiguranja, te u međusobnim odnosima osiguravača vučnog i priključnog vozila, nužno je postupati po zaključenom ugovoru o osiguranju.
