Koliko realno zvuči da je jedan kralj sa afričkog kontinenta bio bogatiji u svoje vreme od današnjih najbogatijih tajkuna sveta? Kako je moguće da je pre sedam vekova neko imao više ,,na računu“ od Ilona Maska ili Džefa Bezosa? Mansa Musa, vladar kraljevstva Mali bio je „zdravije bogat“ od današnjih vodećih milijardera.
Opšte procene njegove tržišne vrednosti početkom četrnaestog veka prešle su preko 400 milijardi današnjih dolara. Bogatstvo Muse I od Malija bilo je popločano zlatom, dok su današnji milijarderi većinom ,,u papirima“, deonicama kompanija čiji su vlasnici. Sve su to podaci koji nedvosmisleno govore u prilog da je Mansa Musa najbogatiji čovek koji je ikada živeo.
Na vlasti nakon „ludog“ kralja
Nakon što je Abu Bakar II sa velikom flotom brodova otplovio da istražuje Atlantik i nikada se nije vratio, ukazala se prilika da njegov rođak Musa dođe na vlast 1312. godine. Kao deseti car Malijskog carstva sedeo je na prestolu 25 godina i za to vreme činio je nebrojena dela koja su afrički kontinent gurala napred.
Potekao je iz plemićke porodice Keita, čiji je rodonačelnik Sundajita osnovao carstvo. Nakon što se prethodni kralj opijen avanturizmom nije vratio sa putovanja, nije bilo prepreka da Musa, kao njegov dotadašnji zamenik postane mansa (car, na jeziku Mandinka).
Na samom početku vlasti Musa pokazuje političku mudrost i ambiciju da učvrsti carsku vlast i proširi teritoriju. Za vreme njegove vladavine kraljevstvo Mali je zahvatalo dobar deo zapadne Afrike prostirući se preko Senegala, Gambije, Gvineje, Nigera, Čada i Burkine Faso. Kao trgovački i obrazovni centar u carstvu izdvojio se grad Timbuktu.
Ulagao u nauku
Carstvo Malija je tokom vladavine Mansa Muse dostiglo svoj teritorijalni, politički i ekonomski vrhunac. Najveći izvor bogatstva bilo je zlato, kojim je Mali u to vreme raspolagao u ogromnim količinama zahvaljujući rudarskim oblastima Bambuka i Vangare.
Musa je uspostavio jaku trgovinsku mrežu. Pored zlata carstvo je sa arapskim i severnoafričkim trgovcima razmenjivalo so, slonovaču i robove. Musa je uveo porez i sistem uprave čime je doprineo unutrašnjem jačanju carstva. Podsticao je razvoj gradova, od kojih se posebno izdvojio Timbuktu. Prestonica Niani i Timbuktu su postali centri trgovine, religije i kulture.
Za Musino vreme islamska škola (medresa) osnovana krajem 10. veka postaje univerzitet Sankore. Već u 15. i 16. veku univerzitet u Timbuktuu imao je hiljade studenata koji su izučavali teologiju, pravo, astronomiju, medicinu, matematiku i književnost. Timbuktu je bio centar znanja kao što su u to vreme bili Kairo, Bagdad i Kordoba.
Hodočašćem u Meku ekonomska kriza
Glavni događaj tokom vladavine carstvom kojim se pročuo i u Evropi bilo je hodočašće u Meku. Ispostavilo se da hodočašće nije bilo samo versko putovanje. Istoričari su ovaj hadžiluk nazvali geopolitičkim remek-delom. Uspeo je da spoji svetove: zapadnoafrički, islamski i mediteranski.
Podaci o tom karavanu koji je ušao u svetsku istoriju i zbog ekonomske krize koju je izazvao su neverovatni.
Musa je 1324. na put kroz Saharu, Egipat i Arapsko poluostrvo poveo 60 hiljada ljudi. U karavanu epskih razmera nalazili su se vojnici, sluge, obični građani i robovi. Sto kamila je bilo uz karavan a svaka je nosila od 100 do 150 kilograma zlata. Musa je kroz svaki grad kroz koji je prošao delio zlato siromašnima. Podelio ga je toliko da je njegova vrednost opala i ekonomska kriza je bila neizbežna. Istorija beleži da je u Egiptu kriza trajala 12 godina.
Mansa Musa tragovi
U povratku Musa je sa sobom u carstvo poveo arhitekte, učenjake i zanatlije koje su donele dalji prosperitet carstvu. On je postao živa legenda u tadašnjem svetu. Njegov ogroman uticaj na carstvo i na ceo muslimanski svet postavio ga je na karte čuvenog Katalonskog atlasa iz 1375. U atlasu koji sadrži mape i opise gradova i stanovništva on je nacrtan kako sedi na prestolu sa zlatnim žezlom i kuglom zlata.
Musini naslednici nisu uspeli da održe carstvo na istom nivou ali Mansa Musa je ostavio iza sebe neizbrisiv trag kao vizionar, graditelj i promoter znanja. Njegova vladavina ostaje kao jedno od najblistavijih poglavlja u afričkoj istoriji, a Timbuktu, zahvaljujući njemu, i dalje simobolizuje duh obrazovanja i kulture. Kao dobrotvor iza sebe je ostavio puteve koji se vekovima koriste, na ,,dobrotvornost“ je gledao kao na državnu strategiju dok se, na primer, filantropija današnjih milijardera često kritikuje kao selektivna i poslovno motivisana.
